Ngoại kiểm Khí máu là một trong các chương trình ngoại kiểm được triển khai tại Việt Nam. Tuy nhiên, số lượng PXN tại Việt Nam tham gia chưa nhiều. Chương trình ngoại kiểm Khí máu tại Việt Nam hiện đang được cung cấp thông qua một số đơn vị như RIQAS của Randox, Trung tâm kiểm chuẩn Đại học Y Hà Nội, Trung tâm kiểm chuẩn Đại học Y Dược TP HCM, Trung tâm Kiểm chuẩn xét nghiệm TP HCM, EQAS của BIO-RAD…
Tuy nhiên, qua đánh giá của QLAB chúng tôi, tình trạng sai sót khi phân tích mẫu ngoại kiểm Khí máu còn xảy ra ở một số phòng xét nghiệm do chưa nắm rõ quy trình. Trong khuôn khổ bài viết này chúng tôi xin đưa ra hướng dẫn phân tích mẫu ngoại kiểm Khí máu của hãng Randox – Là đơn vị cung cấp mẫu ngoại kiểm phổ biến nhất tại Việt Nam.
1. Nhận mẫu
− Kiểm tra lọ mẫu ngoại kiểm ngay khi nhận được mẫu. Nội dung kiểm tra gồm:
+ Thông tin trên lọ mẫu phải rõ ràng.
+ Tính toàn vẹn lọ mẫu: không nứt hoặc vỡ.
+ Mẫu phải được bảo quản lạnh.
− Nếu có bất kỳ sai sót hoặc nghi ngờ nào, Khoa/phòng xét nghiệm cần thông báo ngay về các Trung tâm ngoại kiểm trong vòng 02 ngày kể từ khi nhận được mẫu.
2.Bảo quản
− Các lọ phải được bảo quản ở nhiệt độ 2 ÷ 8oC (ngăn mát tủ lạnh) ngay sau khi nhận được mẫu cho đến khi mẫu được phân tích.
– Tránh đông lạnh mẫu hoặc bảo quản ở nhiệt độ trên 30oC .
3.Độ an toàn
− Mẫu không chứa các thành phần có nguồn gốc sinh học hay từ người.
− Chỉ dùng cho phân tích trong Khoa/phòng xét nghiệm.
− Không được hút mẫu bằng miệng.
− Tuân thủ các khuyến cáo thông thường về yêu cầu trong quy trình xử lý hóa chất của Khoa/phòng xét nghiệm.
4.Chuẩn bị mẫu để phân tích
− Để yên ống mẫu ổn định đúng 4 giờ tại nhiệt độ 20-23oC trước khi phân tích.
Chú ý:
− Thông số pO2 có thể giảm 1% nếu nhiệt độ ống mẫu tăng 1oC và ngược lại.
− Thông số pH phải được phân tích trong vòng 1 phút sau khi mở nắp.
− Các thông số điện giải phải được phân tích trong vòng 1 giờ sau khi mở nắp.
− Mẫu phân tích nên được xử lý giống như mẫu bệnh nhân.
− Lưu ý với các mẫu được phân tích trên:
+ Hệ thống của hãng Roche (Cobas b121, Cobas b121 BGE, Cobas b123, Cobas b221): mẫu ngoại kiểm được khuyến cáo chạy như “mẫu máu bình thường” và không dùng “chế độ nước – aqueous mode”.
+ Hệ thống GEM Premier: chỉ chạy ở chế độ thành thạo – “Proficiency Mode”.
+ Hệ thống của hãng Siemens: nên chạy mẫu như là mẫu bệnh nhân “patient samples” và chạy ở chế độ bơm tiêm cho mẫu máu động mạch.
5.Phân tích mẫu
− Bước 1: Trước khi sử dụng, dùng ngón tay trỏ và ngón tay cái giữ 2 đầu ống và lắc nhẹ 15-20 lần (khoảng 10 giây). Búng nhẹ ống để toàn bộ dung dịch mẫu lắng xuống đáy.
− Bước 2: Mở ống bằng cách bẻ gãy đầu tại vị trí vạch kẻ sẵn. Sử dụng gạc, găng tay, giấy mềm hoặc dụng cụ mở ống phù hợp, tránh bị tổn thương chảy máu gây nên bởi mảnh thủy tinh.
− Bước 3: Ngay lập tức đưa mẫu vào máy phân tích. Vui lòng tuân thủ theo hướng dẫn sau:
+ Nếu hút mẫu trực tiếp: hút trực tiếp từ ống.
+ Nếu dùng bơm tiêm:
• Sử dụng bơm tiêm sạch, kín khí gắn với kim sạch và không nhọn (nếu có).
• Hút vào ống tiêm từ từ với 1 thể tích nhỏ 0.2-0.3 mL để tráng sạch.
• Bỏ phần mẫu này, phần thể tích chết còn lại trong bơm tiêm không được chứa khí và phải lấp đầy bởi mẫu.
• Hút mẫu vào ống tiêm đã được tráng sạch. Lưu ý hút cẩn thận tránh hút không khí vào theo mẫu.
• Xả bớt 1-2 giọt mẫu, tháo kim và ngay lập tức bơm mẫu vào máy.
+ Nếu có dụng cụ phân phối mẫu: gắn và đổ đầy vào dụng cụ này theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Bỏ 1-2 giọt để rửa sạch đầu bên ngoài và bơm mẫu vào máy.
+ Nếu dùng ống mao dẫn:
• Gắn ống nối phù hợp để dẫn mẫu vào máy
• Tuân thủ các hướng dẫn của nhà sản xuất. Lưu ý giữ đầu ống dẫn luôn nằm trên bề mặt lỏng của mẫu.
* Lưu ý: Với hệ thống các máy Roche Cobas: trên tờ kết quả chạy ra, PXN sẽ thấy hai giá trị ctCO2 (P – Plasma) và ctCO2 (B – Blood). Đề nghị tất cả các Khoa/phòng xét nghiệm trả về giá trị ctCO2 (P) tính theo đơn vị Vol%.
− Mỗi tháng phân tích 1 mẫu theo lịch.
6.Nhập kết quả
− Sau khi phân tích xong, Khoa/phòng nhập kết quả trên trang thông tin điện tử của các trung tâm kiểm chuẩn.
− Kết quả phân tích phải được ghi chính xác con số cụ thể, không ghi dưới dạng nhỏ hơn hoặc lớn hơn.
− Khuyến cáo Khoa/phòng nên thực hiện phân tích mẫu và nhập kết quả ngoại kiểm trước hạn gửi kết quả 3-5 ngày để kịp thời xử lý các tình huống phát sinh.
− Trường hợp Khoa/phòng không nhập kết quả đúng hạn do sự cố thì Khoa/phòng cần liên lạc với các Trung tâm trước hạn gửi kết quả của chương trình.
Trên đây là hướng dẫn của chúng tôi về cách thực hiện phân tích các mẫu ngoại kiểm Miễn dịch của hãng Randox. Với các hãng khác PXN cần xem chi tiết hướng dẫn của hãng đó cho việc phân tích mẫu ngoại kiểm.
Ngoài ra, để hiểu hơn về các vấn đề xoay quanh Ngoại kiểm (EQA). Các bạn đồng nghiệp có thể liên hệ trực tiếp đội ngũ của QLAB để được tư vấn. Bên cạnh đó, chúng tôi có các khóa tập huấn 1-1 để hỗ trợ trực tiếp cho các đồng nghiệp. Nếu có nhu cầu hãy đăng ký để được trao đổi ngay vấn đề các bạn đồng nghiệp đang quan tâm.
Phiếu đăng ký tập huấn 1-1 trực tiếp với chuyên gia của QLAB tại đây:
https://forms.gle/BSYbopDzLF32c4W97
Mọi chi tiết xin liên hệ Công ty TNHH chất lượng xét nghiệm Y học (QLAB):
Hotline: 0913.334.212
Cao Văn Tuyến/ 0978.336.115.
Nguyễn Văn Quang/ 0981.109.635.
Nguyễn Văn Chỉnh/ 0942.718.801
Email: chatluongxetnghiem@gmail.com
Facebook: fb.com/chatluongxetnghiem
