1. Chất lượng là gì?
- Chất lượng là một khái niệm tương đối trừu tượng, đã có rất nhiều ý kiến khác nhau và tranh cãi như thế nào là chất lượng, một sản phẩm hoặc dịch vụ như vậy đã chất lượng chưa,… Để làm rõ về phạm trù chất lượng, đã có nhiều khái niệm được đưa ra từ các chuyên gia như Joseph Juran, D. Crosby, W. Edward Deming,… và tổ chức quốc tế như Tổ chức Tiêu chuẩn quốc tế (ISO), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
- Chất lượng là mục tiêu mà người cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ mong muốn tạo ra để đáp ứng và làm hài lòng người sử dụng hay khách hàng.
- Chất lượng có thể được định nghĩa ngắn gọn hơn (Crosby, P. B. – 1996): “chất lượng là sự đáp ứng nhu cầu người sử dụng”. Như vậy, nếu một kết quả xét nghiệm không đáp ứng được nhu cầu bác sĩ, người bệnh (về thời gian, độ tin cậy,…) thì bị xem là sản phẩm kém chất lượng, cho dù nó được tạo ra từ một phòng xét nghiệm với nhiều trang thiết bị hiện đại, có nhiều chuyên gia hàng đầu.
- Tuy nhiên, khi đề cập đến chất lượng, không thể bỏ qua các yếu tố tương tác góp phần quan trọng đối với chất lượng như chuyên môn, giá cả, thời gian thực hiện. Vì vậy, cần đánh giá và quyết định phân bổ nguồn lực cho các yếu tố này hợp lý, từ đó sẽ tạo ra chất lượng tương xứng, tránh tình trạng lệch pha như chỉ tập trung cho một yếu tố (ví dụ chỉ quan tâm giá cao) thì sẽ ảnh hưởng đến sự thỏa mãn của khách hàng, đồng nghĩa với giảm chất lượng.
- Cần phân biệt giữa chất lượng và cấp chất lượng. Cấp chất lượng là “chủng loại hoặc thứ hạng của các yêu cầu chất lượng khác nhau đối với sản phẩm, dịch vụ hay hệ thống có cùng chức năng”. Ví dụ, để đánh giá chất lượng phòng xét nghiệm, trong Quyết định 2429/QĐ-BYT ngày 12/06/2017, Bộ Y tế quy định có năm mức chất lượng phòng xét nghiệm, như vậy mức 1 hoặc mức 5 là cấp chất lượng phòng xét nghiệm.
- CDC 1986. Chất lượng của một dịch vụ xét nghiệm phụ thuộc vào việc cung cấp toàn bộ các tính năng và đặc tính phù hợp với các nhu cầu được đặt ra hay được ngụ ý bởi người dùng hay khách hàng.
- Lưu ý định nghĩa này được đặt ra hơn 30 năm trước. Quản lý chất lượng trong phòng xét nghiệm có một lịch sử lâu dài chứ không phải được sáng chế ra bởi ISO hay CLIA hay CLSI. Các hướng dẫn đó được viết ra nhằm tóm tắt hay mã hóa các thói quen thực hành đã được hình thành tại phòng xét nghiệm và chuyển tải các thực hành xét nghiệm tốt một cách rộng rãi trong ngành.
- CDC: Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ.
- CLIA: Quy định cải tiến phòng xét nghiệm lâm sàng.
- CLSI: Viện tiêu chuẩn xét nghiệm lâm sàng.
2. Quản lý chất lượng (Quality management – QM)
- Quản lý chất lượng (Quality management – QM): “các hoạt động có phối hợp để định hướng và kiểm soát một tổ chức về chất lượng”, được thực hiện bằng các biện pháp như đảm bảo chất lượng, kiểm tra chất lượng, cải tiến chất lượng. Trong đó:
- Đảm bảo chất lượng (Quality Assurance = QA) là toàn bộ các hoạt động có kế hoạch và có hệ thống được tiến hành trong hệ thống quản lý chất lượng.
- Kiểm tra chất lượng (Quality control – QC): là những yêu cầu chất lượng liên quan đến kỹ thuật, quá trình phân tích…nhằm giảm thiểu loại bỏ những nguyên nhân gây lỗi, sự không phù hợp hay không thỏa mãn các yêu cầu về chất lượng.
- Cải tiến chất lượng QI (Continual improvement): Để hoạt động quản lý chất lượng có hiệu quả, cần nghiên cứu xem xét mối tương quan và tác động của các yếu tố trong một quá trình, mục đích là yêu cầu đầu vào (ví dụ yêu cầu làm xét nghiệm) sẽ được tổ chức tiếp nhận và xử lý để sản phẩm đầu ra (kết quả xét nghiệm) đạt chất lượng, thỏa mãn yêu cầu của khách hàng (người bệnh).
3. Tài liệu tham khảo:
- Bộ Y tế (2013), Thông tư 01/2013/TT-BYT ngày 11/01/2013, Hướng d n thực hiện quản lý chất lượng xét nghiệm tại cơ sở khám chữa bệnh.
- chatluongxetnghiem.com
- Clinical and laboratory standards institute (CLSI) (2011). Quality Management System: A Model for Laboratory Services; Approved Guideline—Fourth Edition. CLSI document GP26-A4.
- International standard (2012), Medical laboratories – Requirements for quality and competence (ISO 15189:2012),
- Westgard JO.. Westgard SA. Basic quality management systems.