Nguyên nhân và cách khắc phục các vi phạm quy tắc Westgard trong nội kiểm

Sau một thời gian triển khai phần mềm quản lý nội kiểm QUANGLAB-IQC tại các bệnh viện. Chúng tôi đã nhận được rất nhiều phản hồi từ khách hàng rằng phần mềm phát hiện ra rất nhiều lỗi vi phạm các quy tắc Westgard mà trước đây chưa hề nghĩ tới nên không biết các xử lý các lỗi này ra sao. Đó chính là ưu điểm của phần mềm nội kiểm QUANGLAB-IQC nó giúp phát hiện sớm các lỗi mà bạn không ngờ tới. Còn việc khắc phục các lỗi này ra sao thì đòi hỏi nhân viên xét nghiệm phải có nhiều kinh nghiệm và kiến thức vững chắc vì cùng là một lỗi vi phạm nhưng với mỗi phòng xét nghiệm, mỗi loại xét nghiệm lại có những cách khắc phục khác nhau mới phù hợp. Nhận thấy sự khó khăn này chúng tôi sẽ thực hiện các hướng dẫn chung về cách xác định nguyên nhân và cách khắc phục các vi phạm quy tắc Westgard trong nội kiểm tra.

Trong bài viết này chúng tôi sẽ trình bày về nguyên nhân cũng như cách khắc phục lỗi vi phạm của 6 quy tắc Westgard cơ bản.

1. Vi phạm quy tắc 1_2s

Đây là loại sai số ngẫu nhiên. Khi vi phạm quy tắc này phòng xét nghiệm có thể không cần xem xét nguyên nhân nhưng cần lưu ý theo dõi kết quả nội kiểm của nồng độ khác cùng thời điểm và kết quả nội kiểm của các ngày tiếp theo. Theo kinh nghiệm thì chúng tôi thấy vi phạm này hay gặp do mẫu QC lỗi (không lắc đều, mẫu hỏng), do hóa chất biến tính (đặc biệt với hệ thống hóa chất mở)… Nếu các bạn gặp vi phạm này mà muốn khắc phục thì có thể thực hiện các biện pháp sau: chạy lại mẫu QC, lắc đều hóa chất trở lại, bổ sung thêm hóa chất nếu còn quá ít, nếu vẫn không được thì có thể Cal lại sau đó QC lại.

2. Vi phạm quy tắc 2_2s

Đây là sai số hệ thống. Kết quả sẽ không được chấp nhận. Nguyên nhân có thể do:

• Thiết bị lỗi: tắc kim hút mẫu, bóng đèn già, thiết bị không được bảo dưỡng…
• Hóa chất/ thuốc thử hỏng do không bảo quản đúng.
• Phương pháp phân tích không phù hợp.

Để khắc phục các lỗi này PXN cần:

• Kiểm tra lại thiết bị, kiểm tra ki hút mẫu, kiểm tra và thay bóng đèn, bảo dưỡng lại thiết bị theo đúng quy định của nhà sản xuất.
• Kiểm tra lại tủ lưu hóa chất/ thuốc thử, thay hóa chất mới nếu nghi ngờ hóa chất cũ đã hỏng.
• Xem xét lại phương pháp phân tích, rất nhiều trường hợp thay hóa chất mới nhưng lại làm theo phương pháp của hóa chất cũ.

3. Vi phạm quy tắc 1_3s

Đây là sai số ngẫu nhiên. Nguyên nhân gây ra lỗi vi phạm này có thể do:

• Sao chép sai kết quả
• Hết hạn sử dụng hóa chất/ thuốc thử
• Mẫu QC bị hỏng do bảo quản không đúng
• Thao tác của kỹ thuật viên
• Thiết bị lỗi: tắc kim hút mẫu, cuvet đo bị bẩn hoặc lỗi, bóng đèn già.
• Điều kiện phòng xét nghiệm có sự xáo trộn.

Để khắc phục vi phạm này, PXN cần:

• Xem xét lại số liệu QC đã phân tích trên máy với sổ lưu kết quả QC và dữ liệu nhập vào phần mềm quản lý nội kiểm.
• Kiểm tra lại hạn dùng của hóa chất, thay thế nếu cần thiết.
• Đánh giá lại chất lượng mẫu QC.
• Yêu cầu nhân viên thao tác lại hoặc thay thế bằng nhân viên khác.
• Kiểm tra lại thiết bị: kiem hút, bóng đèn, cuvet…
• Xem xét lại các điều kiện phòng xét nghiệm như nhiệt độ, ngồn nước…

4. Vi phạm quy tắc R_4s

Đây có thể là sai số ngẫu nhiễn. Nguyên nhân gây ra các lỗi này có thể do:

• Thao tác của kỹ thuật viên: đặt nhầm vị trí mẫu QC, đặt nhầm vị trí thuốc thử…
• Lỗi thiết bị
• Sao chép kết quả sai
• Chất lượng hóa chất/ thuốc thử kém.
• Chất lượng mẫu QC.
• Điều kiện phòng xét nghiệm không đảm bảo (vd điều hòa hỏng gây nhiệt độ phòng tăng cao).

Để khắc phục vi phạm này, PXN xem xét lại từng nguyên nhân và thực hiện các biện pháp khắc phục như phần vi phạm quy tắc 13s ở trên.

5. Vi phạm quy tắc 4_1s

Đây là sai số hệ thống. Nguyên nhân có thể do:

• Phương pháp phân tích không đúng, lỗi thời.
• Thiết bị không được hiệu chuẩn.
• Chất lượng hóa chất/ thuốc thử không đảm bảo.

Để khắc phục vi phạm này, PXN cần:

• Xem xét lại phương pháp phân tích theo catalog của tờ hóa chất và cài đặt trên máy xem có tương ứng không?
• Hiệu chuẩn lại thiết bị đúng định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
• Đánh giá, thay thế hóa chất/ thuốc thử khác nếu thấy nghi ngờ.

6. Vi phạm quy tắc 10_x

Đây là sai số hệ thống. Nguyên nhân dẫn đến vi phạm này có thể do:

• Thiết bị lâu ngày không được bảo trì, bảo dưỡng.
• Chất chuẩn, mẫu QC, hóa chất/ thuốc thử hỏng.
• Điều kiện phòng xét nghiệm không đảm bảo.

Để khắc phục PXN cần:

• Bảo dưỡng bảo trì thiết bị thường xuyên.
• Kiểm tra, thay thế hóa chất/ thuốc thử, mẫu chuẩn , mẫu QC…
• Giữ điều kiện môi trường PXN đảm bảo: nhiệt độ 20-25, thay thế lõi lọc nước thường xuyên…

Trên đây chúng tôi đã đưa ra một số nguyên nhân và một số các biện pháp khắc phục khi kết quả nội kiểm vi phạm các quy tắc Westgard. Tóm lại khi kết quả nội kiểm không đạt các bạn hãy bình tĩnh để tìm hiểu nguyên nhân và đưa ra hướng khắc phục chứ không nhất thiết phải vội vàng chạy lại mẫu chuẩn (Cal) và mẫu kiểm tra (QC). Đôi khi việc đó chỉ làm tốn kém và làm cho tình trạng trở lên trầm trọng hơn. Trên đây chỉ là một số hướng cơ bản. Thực tế tùy từng phòng xét nghiệm, từng loại xét nghiệm mà chúng ta đưa ra cách khắc phục phù hợp nhất. Ở các bài viết sau chúng tôi sẽ đưa ra các ví dụ cụ thể các lỗi vi phạm với xét nghiệm sinh hóa và huyết học. Hãy nhớ muốn phát hiện được các lỗi vi phạm này sớm và chính xác nhất không gì tốt và đơn giản hơn là sử dụng công cụ quản lý nội kiểm QUANGLAB-IQC mà chính tôi đã giới thiệu.